همانطور که از نام این سیستم‌ها مشخص است، این تجهیزات با هدف بهبود فرایند تهویه و کنترل دمای داخلی ساختمان مورد استفاده قرار میگیرند. اما موضوع مورد بحث در این مطلب این است که این محصولات دارای انواع مختلفی هستند که هر کدام برای شرایط و فضاهای مختلفی مورد استفاده قرار میگیرند.
انواع مختلف این تجهیزات به اندازه و ابعاد ساختمان، شرایط و وضعیت محیط و کاربری ساختمان مربوط است. سیستم‌های تهویه مطبوع از نظر موارد استفاده و نوع عملکرد به دو دسته‌ی کلی سیستم‌های خانگی و سیستم‌های صنعتی تقسیم می‌شوند. از سیستم‌های صنعتی برای جاهایی مثل کارخانه‌ها و کارگاه‌ها استفاده می‌شود.
اما سیستم‌های تهویه مطبوع خانگی بر اساس ساختارشان به دو دسته‌ی مرکزی و غیرمرکزی تقسیم‌بندی می‌شوند. در زیر به طور مختصر اما مفید هر کدام از این محصولات و کاربردشان را معرفی کرده‌ایم تا بهتر متوجه شوید که کدام گزینه برای شما و خانواده‌تان مناسب‌تر است.
سیستم مرکزی تهویه مطبوع
همانطور که از نام این محصول مشخص است، یک سیستم مرکزی برای خنک سازی تمام فضای خانه است. این سیستم دارای یک کندانسور خارجی است که در فضای بیرون از خانه نصب می‌شود و هوای سرد و گرم در خانه منتشر می‌کند. مزیت این سیستم این است که به تصفیه هوا نیز می‌پردازد. این سیستم همچنین به طور همزمان برای تمامی اتاق‌های خانه کاربرد دارد، نه فقط برای یک اتاق و یک گزینه‌ی مقرون به صرفه برای دستگاه‌های بدون نیاز به کانال‌کشی محسوب می‌شود.
از این دسته سیستم‌های تهویه مطبوع می‌توان به موتورخانه‌های مرکزی شوفاژ و چیلرها اشاره کرد. یکی از اصلی‌ترین مزیت‌های این تجهیزات،کاهش هزینه‌های نهایی انرژی مصرفی ساختمان است. البته این سیستم‌ها برای فعالیت دایمی که دارند باید به طور منظم و دوره‌ای سرویس شوند و به نگهداری مداوم نیاز دارند.
یونیت‌های بدون نیاز به کانال‌کشی
این سیستم تهویه مطبوع برای انتشار هوای سرد به کانال‌کشی نیازی ندارند. بنابراین برای خانه‌های قدیمی که کانال‌کشی داخلی ندارند، گزینه‌ی مناسبی است. این محصول ممکن است روی دیوار، روی سقف یا روی زمین نصب شود. اغلب هم دارای یونیت‌های مختلفی است که می‌توان آن‌ها را در اتاق‌های مختلف نصب کرد و درجه‌ی هر کدام را به دلخواه تنظیم کرد.
این دستگاه نیز دارای یک بخش خارجی است که باید در فضای بیرون از خانه نصب شود. اما برای این منظور لازم است در دیوار یک حفره برای عبور دادن لوله‌ها ایجاد شود.
سیستم تهویه مطبوع قابل حمل
مدل‌های مختلف سیستم تهویه مطبوع قابل حمل را می‌توان از اتاقی به اتاق دیگر برد. البته ایراد این سیستم‌ها این است که صدای بسیار زیادی تولید می‌کنند زیرا فن آن‌ها دایم کار می‌کند تا بتواند هوای خنک موردنیاز را تامین کند؛ که البته در این کار هم خیلی موفق نیست و به اندازه‌ی کافی هوای مطبوع تولید نمی‌کند. همه‌ی این‌ها در حالی است که فضای اتاق را نیز اشغال می‌کند و ظاهر چندان زیبایی هم ندارد.
سیستم تهویه مطبوع پنجره‌ای
سیستم تهویه مطبوع پنجره‌ای نیز یکی از انواع کوچک ACها هستند که درون قاب پنجره جا داده می‌شوند. این دستگاه‌ها برای خنک کردن اتاقی که در آن نصب هستند مورد استفاده قرار میگیرند و آب تبخیر شده هم از پشت پنجره به بیرون ریخته می‌شود. سیستم کار این دستگاه به این صورت است که هوای گرم را از اتاق می‌گیرد و با هدایت آن به سمت کویل‌های تبخیرکننده، آن را سرد می‌کند و دوباره به اتاق باز می‌گرداند. هوای گرمی که توسط کویل‌های تبخیرکننده جذب شده بود به کویل کندانسور منتقل و از آنجا به بیرون هدایت می‌شود.
نصب و راه‌اندازی این سیستم بسیار راحت است. اما فقط برای یک اتاق کاربرد دارد و تمام تنظیمات آن هم دستی است و فرد باید خودش انجام دهد. یعنی وقتی اتاق به سرمای موردنظر رسید، دستگاه به طور اتوماتیک خاموش نمی‌شود.
کولرهای گازی
کولرهای گازی از دو یونیت داخلی و خارجی تشکیل شده‌اند که یونیت داخلی هوای سرد یا هوای گرم موردنیاز را در خانه منتشر می‌کند. این سیستم‌ها بسیار پر کاربرد هستند زیرا قابلیت صرفه جویی در انرژی دارند. اما این محصولات نیز فقط برای یک اتاق قابل استفاده‌اند و برای استفاده در کل خانه باید به صورت جداگانه در اتاق‌های مختلف، یونیت‌های جداگانه نصب شوند. عملکرد بی‌صدا، نصب و استفاده‌ی آسان و حالت صرفه‌جویی در مصرف انرژی باعث محبوبیت زیاد این تجهیزات شده است. کولرهای گازی از طریق سیکل تبرید تراکمی، سبب تولید سرما و برودت می‌شوند.
فیلترهای سیستم تهویه مطبوع
فیلترها یکی از مهم‌ترین اجزای تشکیل دهنده‌ی سیستم‌های سرمایشی و گرمایشی هستند. برای پیشگیری از ورود آلودگی و گرد و خاک به خانه، باید این سیستم‌ها دارای فیلترهای قوی باشند. زیرا انواع مختلف فیلتر توانایی حذف انواع مواد حساسیت‌زا، ریزگردهای موجود در هوا و بو و میکروارگانیزم‌ها را دارند.
با توجه به مساحت خانه و شرایط آب و هوایی، ممکن است به فیلترهای تصفیه‌کننده‌ی متنوعی نیاز داشته باشید. به طور مثال، فیلترهای فایبرگلس یکی از اقتصادی‌ترین گزینه‌ها برای تصفیه هوا هستند. اما فقط می‌توانند تا 20 درصد از آلودگی‌های موجود در هوا را، آن هم ذراتی که 3 تا 10 میکرون اندازه دارند را حذف و تصفیه کنند. یعنی ذرات ریزتر از این فیلتر رد می‌شود و تصفیه نمی‌شود.
فیلتر هوای الکترواستاتیک که شامل فیبرهای کاغذی خودشارژشو هستند نیز برای از بین بردن انواع آلرژن‌ها کاربرد دارند و می‌توانند ذرات ریز هوا را به دام بیندازند.